Zoek vrede en jaag haar na (Psalm 34:15)
Zoek vrede en jaag haar na. Deze woorden hielden me bezig toen ik Tenachon nr. 14 (modern Joods commentaar bij oudtestamentische thema’s) uitgelezen had.
Het thema van nr. 14 is “zorgzaam zijn” en dat wordt gekoppeld aan waarheid en vrede. De vrede najagen. Hoe doe je dat? In gedachten zie ik een jager op jacht naar vrede. Hij krijgt vrede in het vizier, mikt, schiet raak en de vrede tuimelt naar beneden. De vrede wordt door de jager opgeraapt. Maar we moeten allemaal jagers zijn, lees ik verder. Je moet niet alleen blijven met je eigen vrede, maar vrede zoeken binnen een maatschappelijke context.
Waarom waarheid aan vrede gekoppeld? Ja, lees ik, als je de mensen de waarheid zegt zoals jij die ziet, dan kun je rekenen op ruzie en dan is de vrede ver te zoeken. Want wat is waarheid?
Volgens de Joodse traditie is vrede zonder waarheid een valse vrede. Vrede kan niet ten koste van alles worden bereikt, lees ik. Het probleem is natuurlijk het juiste evenwicht tussen waarheid en vrede. Dat is een kwestie van “zorgzaam zijn”.
Een beetje waarheid kan niet, dat is onvolmaakt. Een beetje vrede is ook onvolmaakt, maar kan wel leiden tot een wapenstilstand.
Maar wat is vrede eigenlijk? Pax Christi komt men nogal eens tegen: de vrede van Christus. “Pax” is vrede in de betekenis van het niet aanwezig zijn van oorlog. Maar is er dan vrede? “Sjaloom”, lees ik verder, is meer dan vrede, het is het aanwezig zijn van iets positiefs: welbevinden.
Tot mijn verbazing is de hogepriester Aäron de archetypische vredestichter! Dat is omdat hij terwille van de vrede “verzoening” boven “waarheid” liet gaan.
Hillel bewonderde Aäron de priester, omdat hij vrede liefhad, de vrede najoeg en zijn medeschepselen liefhad. Toen Aäron stierf weende heel Israël dertig dagen lang, terwijl voor Mozes alleen de mannen weenden. Had ik nooit bij stilgestaan!
“Sjaloom is het verbindende koord dat uitgaat van Hem, gezegend zij Hij, en dat alle schepselen, de aardse en de hemelse, de hogere, de middelste en de lagere samenbindt en van ieder het unieke bestaan behoedt en bekrachtigt”, lees ik verder.
Opeens denk ik aan de priesterlijke zegen van Aäron, met als laatste deel, in het Hebreeuws: “De Eeuwige zal Zijn blik op u gericht houden en u vrede schenken.” In Israël dagelijks gezegd.
Ook in de kerk wordt deze zegen uitgesproken.
Wat een ontdekking!
Tjitske van Winzum
gepubliceerd 2003
Redactionele noot:
Tenachon (met o.a. een serie over Bijbelse en Rabbijnse concepten) is een uitgave van de B. Folkertsma Stichting in Hilversum.