“Herdenkingsplaats van martelaren en helden”, gelegen op de Herzlberg te Jeruzalem.


“Vergeten is ballingschap, herinnering is verlossing”, zo zegt de Baäl Sjem Tov, één van de Joodse wijzen. Daarom moet de herinnering aan de sjoa, de systematische vernietiging van miljoenen Joden en vele anderen, levend blijven. Daarom werd in 1953 Yad Vashem opgericht. De naam herinnert aan een woord uit Jesaja 56: “Ik zal hen ook in Mijn huis en binnen Mijn muren een plaats (jad) en (wa) een naam (sjem) geven”.

Wie ooit in Yad Vashem is geweest, zal dat bezoek nooit vergeten. Daarom vergeet ik nooit de Hal der Herinnering,

• met de eeuwige vlam midden in een gebroken bronzen schaal
• met daarvoor de grafkelder, die de as van martelaren bevat
• met de mozaïekvloer, waarvan elk steentje herinnert aan één van de zes miljoen martelaren
• met op de vloer 22 namen van de grootste concentratiekampen

Nooit zal ik vergeten de Laan der Rechtvaardigen, het pad dat naar het museum voert. Elke Johannesbroodboom langs die laan is een herinnering aan een niet-Jood, die met gevaar voor eigen leven, Joden heeft gered uit de handen van de nazi’s. Wie de ceremonie voorafgaande aan een dergelijke boomplanting meemaakt, komt diep onder de indruk.

In Yad Vashem loop je ongetwijfeld tegen een muur aan, een (getto)muur bestaande uit twee reliëfs, gebeeldhouwd door Nathan Rapoport. Het eerste symboliseert: “Het Getto in Opstand” en het tweede heet “De laatste Mars” en beeldt de uiteindelijke deportatie van de Europese Joden naar de vernietigingskampen af, op de voorgrond een vrouw hoogzwanger, en een Torarol gedragen door een rabbijn.

Wie Jeruzalem, de stad van Sjalom, bezoekt, mag eigenlijk Yad Vashem niet voorbijgaan. En wie Yad Vashem bezoekt zal de Hal der Namen, gelegen naast de synagoge, zeker niet kunnen vergeten. Want juist om die Naam en die namen is het begonnen. Daarom zijn meer dan drie miljoen “bladzijden van Getuigenis” alfabetisch opgeslagen in de hal der Namen.

Maar er is meer in Yad Vashem:

• een bibliotheek, met ’s werelds meest complete archief van documenten met betrekking tot de vernietiging van het Europese Jodendom, bevat 70.000 titels, waaronder de officiële Duitse nazi literatuur, de verslagen van de Neurenberg Processen en een uitgebreide collectie over het onderwerp antisemitisme.
• diverse ontroerende monumenten, waaronder de vallei van 5000 geheel vernietigde Joodse gemeenschappen

Wat valt er meer te zeggen dan “Weten voorkomt vergeten”?


Jaap W. Huisman


gepubliceerd 1994