Vele jaren geleden leerde ik in Israël een fundamentele waarheid, die ik nooit vergeten zal: “Juridisch bestaat een volk zonder staat niet. Het kan zich niet verdedigen, het kan zich nergens op beroepen.“ Dit zei Miriam Novitch, curator van het Museum van de Gettostrijders, buur van Nes Ammim. Ze sprak over de Joden en de “zigeuners”, de Roma en de Sinti. “Dat is het fundament onder de staat Israël.”
Laatst dacht ik hieraan. Ik hoorde via de radio een oproep van een Assyrische vrouw uit Mosoel in Irak; ze woont nu in Nederland. Een stem, verwaaiend in de wind, zo leek het, machteloos en wanhopig. Ze wilde de wereld laten weten dat de Assyrische christenen vermorzeld worden door de extreem-islamitische Isis-beweging. “Ze drongen Mosoel binnen en riepen: 'Allah hoe Akbar! God is groot! Bekeer je of sterf!' “ Dat riep bij mij iets van een herinnering op. Waar deed me dat aan denken?
Ik wist het: zo'n duizend jaar geleden had dat ook geklonken, in een andere taal. Niet voor het eerst trouwens, en ook niet voor het laatst. Toen klonk het: “Dieu le veut! God wil het! Dood aan de goddelozen!” Toen gold het Joden en moslims. In het bijzonder in de heilige stad Jeruzalem waadden de fanatieke kruisvaarders door het bloed.
“Wie kan, vlucht weg uit het gebied, met niets dan wat kleren. Want 'een christen hoort geen bezit te hebben.' Geen auto, kar of ezel.” Ditzelfde gebeurde nog geen eeuw geleden ook, toen in Turkije honderdduizenden Armeniërs en Assyriërs werden vermoord. Wie kon, ontvluchtte het land. Historische kerken en abdijen werden stelselmatig verwoest, nog lang daarna. Europa scheen het nauwelijks op te merken. Er werd geen alarm geslagen.
Deze keer wel. De vrouw riep op tot een demonstratie in Nederland. Om indruk te maken pleitte ze: “Het is een Europees belang: ze zullen met honderdduizenden naar Europa vluchten! In het Midden-Oosten blijft niemand van ons over.” Kostbaar erfgoed gaat verloren: oeroude kerkjes met hun muurschilderingen en heiligen beelden. “Kostbaar erfgoed, ook onze taal het Aramees! Jezus sprak Aramees, de Bijbel was oorspronkelijk in het Aramees. Wereld erfgoed...”
Het trof me als een aanklacht. Die eenzame vrouw, een roepende in de woestijn. Wordt haar aanklacht gehoord?


Machteld de Goederen


gepubliceerd 2014