Christelijke beeldtaal ─ als koren op onze molen óf als een molensteen om onze nek…

Zomaar, tijdens een vakantie in Frans Bourgondië, kwam ik iets tegen dat me raakte. In de Magdalenakerk van Vézelay hielden de gebeeldhouwde voorstellingen op de zuilkapitelen me behoorlijk bezig: de voorstelling van de mystieke molen. Een prachtig kunstwerk, van middeleeuwse eenvoud met directe uitdrukkingskracht. Ik pak m’n gidsje en lees: “…In de figuur links wordt Mozes verbeeld. Hij schudt het koren (de Wet van het Oude Testament, van God ontvangen op de berg Sinaï) in de molen (het molenrad is met een kruis verbeeld). De molen stelt Christus voor. In de figuur die het meel opvangt, wordt Paulus gezien en in het meel het Nieuwe Verbond, de nieuwe gerechtigheid.” Verbouwereerd lees ik verder. “De Wet van Mozes bevatte weliswaar de Waarheid, maar die was nog verborgen, zó verborgen als het meel in het koren. Pas door het Offer van Jezus aan het kruis verandert het koren in meel dat men in zich kan opnemen als het Evangelie van het nieuwe Verbond.” Brrr, wat een verheffing van het christendom boven het jodendom. En tegelijk, wat een voorbeeld van beeldtaal die de kiemen van superioriteitsgevoelens in zich draagt en die ons zo veel eeuwen heeft gevoed. Maar, zult u zeggen, wij moderne mensen weten heus wel beter. Ik hoop het.
Op zo’n moment voelt het als een molensteen. De geschiedenis van het christendom heeft te veel verschrikkingen nagelaten om gevoelens van triomfalisme en verheffing ook maar een nagelbreed ruimte toe te staan. ‘Kritisch’ kijken dus, maar dat vergt oefening. Want wat eeuwenlang koren op de christelijke molen is geweest, is niet altijd als kaf te onderscheiden.
Een belangrijke taak van werkgroepen Kerk en Israël is het steeds opnieuw attenderen op triomferende en/of anti-judaïstische tendensen in het christendom. Er is geen sprake van vervanging of verbetering van het jodendom. Het jodendom is een levende godsdienst en die maakt een eigen ontwikkeling door net zoals de islam en het christendom. De werkgroepen en commissies organiseren leerhuizen en avonden om de bekendheid met de joodse religie te vergroten en om van gedachten te wisselen over actuele vragen betreffende onze verbondenheid met het volk Israël. Dat is nodig, want wat met de paplepel is ingegeven, schud je niet zomaar van je af. Dat is ook nodig, omdat de Bijbel nog voor velen pas écht begint bij het Tweede Testament!


Lia Heemstra-de Jong


gepubliceerd 2007

Disclaimer
Door ons was niet te achterhalen of er nog rechten aan deze afbeelding verbonden zijn.
Mocht dit het geval zijn, dan verzoeken we de rechthebbende contact met ons op te nemen.